Po Sejmie ustawę o języku śląskim przyjął Senat.
9 maja 2024Czy język śląski zabije śląską godkę?
***
Obalamy mity. Język śląski – nawet jeśli zostanie skodyfikowany – różnorodności śląskiej godki na pewno nie zabije.
Inna sprawa, że ustawa o języku śląskim raczej nie stanie się obowiązującym prawem. Przeciwny jest jej prezydent i raczej nie podpisze ustawy o języku śląskim.
2
Ale gdyby jednak… Co przecież może nastąpić, gdyż Andrzej Duda nie będzie wiecznym prezydentem…
Dziś mamy kilka śląskich dialektów i kilkadziesiąt gwar. Różnią się one od siebie, czasami nawet dość mocno.
Czy ta różnorodność jest zagrożona? Otóż absolutnie nie.
3
Spójrzmy za naszą zachodnią granicę. Na Niemcy.
Historia niemieckiego piśmiennictwa jest bardzo długa. Dłuższa nawet niż naszego.
4
Niemcy mają wielką i bogatą literaturę. Wspaniałą poezję, będącą wzorem nawet dla takich wielkich polskich twórców jak Adam Mickiewicz (wiersze Schillera).
A mimo to język literacki i język urzędowy nie zabiły różnorodności. Jest tzw. Hochdeutsch i Plattdeutsch.
5
Są liczne dlalekty i gwary, tak bardzo różniące się czasem między sobą, że sami Niemcy nie mogą się dogadać.
A to nie jest jedyny przykład. Czesi mają swoją „hovorową” i „spisovną” czeszczyznę. Mówią też różnie, zależnie od tego w której części kraju mieszkają.
Podobnie jest na Słowacji. Tu gwary nie zanikły.
6
Można wymieniać dalej. Ale jest jeszcze jeden problem, o którym warto wspomnieć.
Prof. Jan Miodek mówi na przykłąd o tym, że języka śląskiego nie ma ze względu właśnie na różnorodność śląskiej godki. Profesor jednak się myli.
7
A myli się dlatego, że uznanie danej mowy za język oficjalny to nie jest decyzja oparta na przesłankach naukowych, tylko politycznych.
Tak właśnie powstał oficjalny język słowacki. W sposób sztuczny – wybrano wariant gwar, który był najbardziej odległy czeskiemu, ukraińskiemu i polskiemu.
8
W sposób sztuczny narodził się oficjalny język Chorwatów. Oparto go (właśnie ze względów politycznych) na gwarach najbardziej zbliżonych do gwar serbskich.
Działo się to bowiem w tych czasach, gdy Chorwaci chcieli zjednoczenia z Serbami. W efekcie dzieci nie rozumieją chorwackiej literatury renesansu (pisanej innym dialektem) i ich lektury mają specjalne słowniczki.
9
Współczesna czeszczyzna też narodziła się w sposób sztuczny. Podobnie jak język macedoński czy słoweński.
Uznanie za język regionalny z pewnością dla śląskiej godki nie jest największym zagrożeniem. Największym zagrożeniem jest to, że ludzie ją zapomną.
10
Temu właśnie ma służyć ustawa o języku śląskim. By ją zachować. By przetrwała.
To jednak zależy od ludzi. Od tego czy będą chcieli jej używać.
Na to ostatnie nie ma wpływu to czy śląszczyzna będzie językiem ustawowym, czy nie. Ale wpisanie jej na listę języków regionalnych z pewnością pomoże ją zachować.
11
A czy ona przetrwa? Język serbołużycki jeszcze kilkadziesiąt lat temu słychać było na ulicach niektórych wschodnioniemieckich miejscowości.
Dziś mówi nim garstka osób, pomimo że jest uznany za język. I pomimo że są dwujęzyczne tablice.
***
Chodziło o nasze zdrowie i życie: „Czas próby. Część trzecia”.
Po kliknięciu otworzy się strona z filmem. Tam wystarczy kliknąć „odtwórz film”.
***
KOMENTARZE: TYLKO FACEBOOK.
Masz problem, widzisz problem, masz ważną informację? Daj nam znać:
[email protected] lub przez „Wyślij Wiadomość” na Facebooku Katowice Dziś.
***
Poszukujemy współpracowników. Skontaktuj się mailowo lub przez Fb.
***
Redaktor naczelny Katowice Dziś Mateusz Cieślak.
***
