
Bytom w centrum naszej uwagi.
22 stycznia 2025Prezydenta pytamy o finanse miasta i współpracę z rządem.
***
Kontynuując naszą serię artykułów na temat kondycji finansowej miast w regionie, tym razem kierujemy uwagę na Bytom. Miasto, które od lat zmaga się z różnorodnymi wyzwaniami – od kwestii gospodarczych po społeczne – jest istotnym punktem na mapie Śląska.
Jak wygląda jego sytuacja po roku rządów nowej koalicji? Czy zmiany na szczeblu centralnym wpłynęły na poprawę kondycji finansowej Bytomia?
Pytania dotyczące finansów samorządowych stają się coraz bardziej palącym tematem. W obliczu rosnących kosztów utrzymania infrastruktury, edukacji i usług publicznych, miasta, takie jak Bytom, muszą stawić czoła wyzwaniom związanym z odpowiednim gospodarowaniem środkami publicznymi. W serii naszych publikacji przedstawiliśmy już stanowiska prezydentów Katowic, Sosnowca, Gliwic, Chorzowa i Zawiercia. Dziś czas na Bytom.
Rok zmian i wyzwań
W minionych miesiącach wiele miast regionu odnotowało zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki zmian legislacyjnych wprowadzonych przez nową koalicję rządzącą. W szczególności dotyczy to ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, która – zdaniem samorządowców – wprowadziła stabilizację w planowaniu budżetów. Jednak czy wystarczyło to, by realnie poprawić sytuację finansową miast takich jak Bytom?
W rozmowach z włodarzami miast często pojawia się temat tzw. „kroplówek finansowych” oraz dodatkowych środków z budżetu centralnego. Te formy wsparcia, choć istotne, nie zawsze są wystarczające, by sprostać lokalnym potrzebom.
Dlaczego pytamy o finanse?
Finanse samorządów to fundament ich funkcjonowania. Bez odpowiednich środków trudno wyobrazić sobie realizację strategicznych inwestycji, takich jak budowa nowych dróg, modernizacja szkół czy rozwój infrastruktury mieszkaniowej. Bytom, jako miasto o długiej historii przemysłowej, boryka się z problemami wynikającymi z konieczności restrukturyzacji i inwestowania w nowoczesne rozwiązania. Czy nowa współpraca z rządem otworzyła przed miastem nowe możliwości?
Bytom odpowiada
W kolejnej części naszego artykułu publikujemy odpowiedzi prezydenta Bytomia na pytania dotyczące aktualnej sytuacji finansowej miasta, oceny roku rządów nowej koalicji oraz planów na przyszłość. Jak Bytom wykorzystuje dostępne środki? Czy nowa polityka rządowa wpłynęła na poprawę sytuacji mieszkańców? Odpowiedzi znajdziecie poniżej.
Prezydent Mariusz Wołosz odpowiada na nasze pytania.
Jak ocenia Pan dzisiejszą kondycję finansową miasta po roku rządów obecnej koalicji rządzącej?
Bytom w 2024 roku stracił najwięcej na wyrównaniu dochodów wśród miast na prawach powiatu w województwie śląskim – w porównaniu do zeszłego roku otrzymał kwotę mniejszą aż o 27,9 mln zł. Znajduje się też na piątym miejscu wśród wszystkich polskich miast na prawach powiatu, które w stosunku do ubiegłego roku straciły najwięcej. Obiecane 25,8 mln zł wyrównania z PIT to najniższe wsparcie przyznane miastu w latach 2021-2024 (w 2021 roku wyrównanie wyniosło 37 mln zł, w 2022 r. – 33 mln zł, w 2023 r. – prawie 53,7 mln zł).
Pod koniec tego roku tzw. luka w oświacie – czyli różnica pomiędzy przyznawanymi przez państwo subwencją oświatową i dotacją przedszkolną a rzeczywistymi wydatkami samorządu na finansowanie oświaty – wyniesie w Bytomiu co najmniej 170 mln zł. Podwyżka wynagrodzeń nauczycieli o 30 procent w 2024 roku i wzrost płacy minimalnej spowodowały powiększenie tzw. luki w oświacie. W bieżącym roku wydatki związane z oświatą wzrosły w Bytomiu o około 100 mln zł, przy kwocie subwencji oświatowej wyższej o zaledwie 77,8 mln zł.
Podobna sytuacja będzie miała również w 2025 roku. Według nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego od 2025 roku subwencję oświatową i dotację na wydatki związane z utrzymaniem przedszkoli miejskich zastępują tzw. potrzeby oświatowe, stanowiące jeden z wydatków samorządów. Metoda ich wyliczania określona ustawą wskazuje, iż środki otrzymywane przez samorządy będą niewystarczające na realizację nałożonych na nie zadań w tym zakresie. Wyliczona kwota potrzeb oświatowych nie pokrywa wydatków związanych nawet z wynagrodzeniami nauczycieli placówek oświatowych publicznych i niepublicznych (nie wspominając o wynagrodzeniach administracji, obsługi oraz kosztach utrzymania budynków, w tym przeprowadzania niezbędnych remontów i inwestycji) i jest niższa od wykonania budżetu miasta w zakresie oświaty i wychowania za trzy kwartały 2024 roku. Warto podkreślić, że kwota potrzeb ustalonych przez administrację rządową wg nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego na 2025 rok wynosi 358,3 mln zł, podczas gdy wydatki związane z bieżącym utrzymaniem oświaty w naszym mieście od 1 stycznia do 30 września 2024 roku wyniosły już 359,1 mln zł.
Nadmieniam, że zadania oświatowe nie stanowią jedynych zadań realizowanych przez samorządy, które są niedofinansowane. Odrębnym zagadnieniem są zadania zlecone, których dotowanie jest również niewystarczające. W zakresie niedoszacowania zadań zleconych z inicjatywy Gminy Bytom przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Śląskiemu toczą się dwie sprawy o zapłatę z tytułu należnych Gminie Bytom dotacji celowych na realizację zadań zleconych z zakresu administracji rządowej.
Czy zauważyli Państwo poprawę w zakresie dostępnych środków budżetowych na realizację planów rozwojowych miasta, a także w kwestii obsługi zadłużenia?
Do końca listopada Bytom – podobnie jak inne miasta – nie otrzymał od rządu rekompensaty za utracone dochody. Wspomniane 25,8 mln zł wpłynęło na początku grudnia. Aby zapewnić wypłatę wynagrodzeń dla nauczycieli i pracowników oświaty, zdecydowaliśmy się zawnioskować o odroczenie do stycznia płatności składek ZUS w miejskich jednostkach organizacyjnych. Miesięczna kwota składek ZUS w urzędzie i jednostkach organizacyjnych to 15,5 mln zł (11 mln zł to składki w sektorze oświaty). W Bytomiu subwencja oświatowa powiększona o dotację przedszkolną nie wystarcza nawet na pokrycie wydatków związanych z wynagrodzeniami nauczycieli placówek oświatowych – nie wspominając o wynagrodzeniach administracji, obsługi oraz kosztach utrzymania budynków, w tym przeprowadzania niezbędnych remontów i inwestycji.
Czy sytuacja miasta wygląda obecnie lepiej niż za poprzedniego rządu, tj. rządu Prawa i Sprawiedliwości?
Biorąc pod uwagę fakt, że zmiana rządu nastąpiła rok temu, jak również zmieniającą się sytuację na świecie, a także dynamikę wydarzeń w naszym kraju, myślę, że ocena w tej sprawie będzie możliwa za rok, gdy upłynie połowa kadencji obecnego rządu.
Czy Państwa miasto otrzymało w ostatnich miesiącach wsparcie finansowe w formie dodatkowych środków z budżetu centralnego? Jeśli tak, to jaka była wartość otrzymanej kwoty i na co została lub zostać ma przeznaczona?
Jak już wspomniałem, w Bytomiu subwencja oświatowa powiększona o dotację przedszkolną nie wystarcza nawet na pokrycie wydatków związanych z wynagrodzeniami nauczycieli placówek oświatowych – nie wspominając o wynagrodzeniach administracji, obsługi oraz kosztach utrzymania budynków, w tym przeprowadzania niezbędnych remontów i inwestycji.
***
Zapraszamy was na stronę iboma.media. Tylko ciekawe i ważne treści.
***
Ważny temat:
***
KOMENTARZE: TYLKO FACEBOOK.
Masz problem, widzisz problem, masz ważną informację? Daj nam znać:
[email protected] lub przez „Wyślij Wiadomość” na Facebooku Katowice Dziś.
***
Redaktor naczelny Katowice Dziś Mateusz Cieślak.
***
Fot. UM Bytom
prserser23see4